ƏTRAFLARIN KOMPARTMENT SİNDROMU: DİAQNOSTİKA, MÜALİCƏ VƏ PROQNOZ.

Tərifi. 

Kompartment sindromu dedikdə, hər hansı məhdud sahə daxilində artan təzyiq nəticəsində qan dövranın və həmçinin toxumaların funksiyalarının pozulması baş düşülür. Kompartment sindromu aşağı və ya yuxarı ətraflara təhlükə törədən və potensial olaraq həm də həyata təhlükə hesab edilir. 

Uzun sümüklərin sınıqları və damar zədələnmələri kompartment sindromun yaranmasına gətirib çıxaran səbəblər sırasındadır. Yanıqlar, sınıqlar altında qalma ilə bağlı zədələnmələr, qapalı sahələrə daxili qanaxma, kiçik trombotik və ya embolik hadisələr, allerqiya, ilan və  zəhəri, venadaxili infiltrasiya, əzələlərin artıq istifadəsi, xaricdən aşağı və ya yuxarı ətrafın  kompressiyası, nefritik sindrom və əzələ daxili inyeksiyalar kompartment sindromun əmələ gəlməsində səbəb kimi tanınır. Hazırki biliyin səviyyəsi birmənalı olaraq deməyə əsas verir ki, əgər kompartment sindromu müalicə olunmazsa, o toxumaların nekrozu, daimi funksional zədələnmə və ağır olduqda isə böyrək çatışmazlığı və ölümlə nəticələnə bilər. 

Lokalizasiya.

Kompartment və ya qapalı sahə olduğu hər hansı yerdə kompartment sindromu yarana bilər, o cümlədən, əl, qol, çiyin, qarın, aşağı ətrafın istənilən hissəsində. Aşağı ətrafın diz oynağından aşağı hissəsi kompartment sindromun ən çox rast gəldiyi lokalizasiyadır.

KOMPARTMENT SİNDROMUN TİPLƏRİ.

• Post-işemik KS: iki fazalı işemiya-reperfuziya zədələnməsi. 
• Ətrafın KS: qapalı fassiyalı məkanda kompartmentdaxili təzyiqin artması nəticəsində kapilyar perfuziyanın toxumaların sağ qalması üçün tələb olunan səviyyədən aşağı düşməsi. 
• Ətrafın kəskin KS: vaxtında diaqnostika olunub müalicə edilməsə çox yüksək mortalite ilə nəticələnən cərrahi patologiyadır. 
• Ətrafın təkrarlanan KS: fassiotomiyanın bərpasından sonra baş verə bilər. 

Ətraflarda aşağıdakı kompartmentlər mövcuddur: 

• Yuxarı ətrafda 2 kompartment var:   

• anterior - biseps-braxialis əzələləri və radial, ulnar və median sinirləri.
• posterior - triseps əzələsi. 

• Qolda 2 kompartment var: 

• volar - bilək və barmaq fleksorları.
• dorzal - bilək və barmaq ekstensorları (uzadıcıları). 

• Bud 3 kompartmentdən ibarətdir: 

• anterior, posterior və medial.  

•  Baldırda 4 kompartment mövcuddur: 

• anterior - tibialis anterior, ayaq barmaqlarının uzadıcı əzələləri, anterior tibialis arteriyası və venası, dərin peroneal sinir.
• lateral/peroneal - peroneus lonqus, peroneus breviz əzələləri, ümumi peroneal sinir.
• dərin posterior - tibialis posterior, ayaq barmaqlarının fleksor əzələləri, peroneal arteriya və vena, posterior tibial arteriya və venası, tibial sinir. 
• səthi posterior - qastroknemius, soleus, plataris əzələləri.

• Ayağın kompartmentləri: 

• medial - fleksor hallucis brevis və abduktor hallusis 
• lateral - abduktor diqiti quinti, fleksor diqiti minimi
• səthi - fleksor diqitorum brevis, lumbrikals, fleksor diqitorum lonqus vətəri və bəzən medial plantar sinir. 
• intraosseus - 4 intraosseal kompartment. 
• adduktor - adduktor əzələsi. 
• kalkaneal - quadratus planta əzələsi, posterior tibial arteriya və venası, lateral plantar arteriya və vena, posterior tibial sinir, lateral plantar sinir, və bəzən medial plantar sinir.

Səbəblər.

• Ətrafın kəskin kompartment sindromu fassiya və sümüklə əhatə edilmiş sərt qapalı əzələ kompartmenti daxilinə qanaxma və ya ödem nəticəsində baş verir.   

Patofiziologiya. 

• Müvafiq əzələ qrupları (müvafiq sinir və damarlarla yanaşı) kompartment daxilində yerləşir və bu kompartment sərt osseo-fassial strukturlarla hər tərəfdən örtülmüş olur. Osseo-fassial kompartmentin nisbətən fiksə edilmiş həcmi olur. Əgər bu fiksə edilmiş həcmə malik olan kompartment daxilində maye əlavə edilirsə, həmin kompartment daxilində təzyiq artmış olar. 
• Daha artıq maye daxil edilərsə və ya həmin kompartment xaricdən dairəvi sıxılarsa, bu zaman daxildə təzyiq xeyli artmış olur və bunun nəticəsində həmin nayihəyə qan axını və beləliklə toxumaların perfuziyası azalır. Ən sonda isə hüceyrələrin metabolizmini təmin etmək üçün toxumalara qanın və qanla oksiqenin çatdırılması dayanır. Bu isə aşağıdakı hər hansı bir mexanizmə uyğun baş verə bilər: 

• Həcmin azalması - məs., sıx qipsin və ya sarğının ayağa qoyulması, pnevmatik şok əleyhinə cihazların qoşulması. 
• Kompartment daxili tərkibin artması - məs., sınıq, küt travma, koaqulopatiya, venadaxili infiltrasiya və s. səbəbindən daxili qanaxma, hematoma və s. 
• Vaskulyar reperfuziya - məs., zədələnmiş arteriyanın bərpası nəticəsində axının bərpası. 

• Ümumi konsensus ondan ibarətdir ki, kompartmentdaxili təzyiq (KDT) 30 mm c.s.-dan artıq oldusa, mütləq şəkildə cərrahi müdaxilə aparılmalıdır. 
• Normal qan təzyiqi olan xəstələrlə müqayisədə daha az ümumi arteriyal qan təzyiqi olan xəstələr, kompartment sindromu nəticəsində əmələ gələn geriyə dönməyən zədələnməyə daha aşağı toxuma daxili təzyiq olduqda belə uğrayır. Buna görə də, politravma almış və ya paralel olaraq qan itirmiş xəstələr yaranmış hipotenziyaya görə kompartment sindromun yaranması baxımından daha çox risk altında olur.  

Ətrafın kompartment sindromun patoqenezi.

• İlkin travmatik və ya hemorraqik hal qeyri-elastik sərt osseofassial kompartment daxilində qanaxma və ya ödemə gətirib çıxarır. 
• Bu isə öz növbəsində daha çox ödem yaradır, perfuziyanı xeyli azaltmış olur və toxumaların hipoksiyası və asidozuna səbəb olur. 
• Toxuma daxilində hipoksiya və asidoz getdikcə artır və kapilyarların keçiriciliyi daha da artır və mayenin kapilyar xaricinə çıxmasına səbəb olur. 
• Transmural təzyiq qradiyentinin düşməsi nəticəsində işemiya yaranır. 
• Arteriolar kompressiya nəticəsində əzələ və sinirlərin işemiyası baş verir. 
• İşemiyanın başlanmasından 30 dəqiqə sonra sensor (hissiyatın) dəyişikliklər baş verir. Geriyə dönməyən sinir zədələnməsi total işemiyanın başlanmasından 12-24 saat sonra müşahidə edilir. 
• Əzələlərdə isə geriyə dönməyən funksional dəyişikliklər 4-8 saat sonra başlayır. Kəskin kompartment sindromu olan təxminən 37% xəstədə 3 saat ərzində artıq əzələlərin nekrozu başlayır. 

Diaqnostika.

Fiziki müayinə.

• İlkin olaraq xəstənin ümumi mental və fiziki statusunu qiymətləndirmək tələb olunur. Onu huşunda olub olmadığı müəyyən edilməlidir. 
• Əgər xəstənin huşu üstündə deyilsə və kompartment sindroma şübhə varsa, birbaşa kompartmentdə təzyiqin ölçülməsi aparılmalıdır. 
• Xəstənin huşu üstündədirsə, bu zaman kliniki cəhətdən ətraflarda kompartment sindromun olub olmadığına işarə edən əlamətlər və simptomlar araşdırılmalıdır. 
• Ətrafların zədələnmələri ilə daxil olan və kompartment sindromun inkişafı baxımından yüksək risk qrupuna aid olan xəstələrdə kliniki tapıntılar ən azı 24 saat müddətində hər 1-4 saatdan bir öyrənilməli və müqayisə edilməlidir. 

Kliniki qiymətləndirmə.

• Ətraflarda ağrıya səbəb olan hər hansı bir zədələnmə zamanı kompartment sindromun yaranma mümkünlüyünü daim nəzərdə saxlamaq lazımdır. Kompartment sindroma işarə edən 5 əlamətə aşağıdakılar aiddir: ağrı, solğunluq, paresteziya (hissiyatın pozulması), paraliç (İflic) və nəbzin itməsi. Lakin, bu əlamətlər çox gec əmələ gəlir və adətən daha geniş və geriyə dönməyən pozuntuların baş verdiyindən xəbər verir. 
• Kompartment sindromun ən mühüm və erkən simptomu ağrının dərəcəsinin zədə dərəcəsi ilə müqayisə oluna bilməməsidir. Yəni zədənin yüngül olduğuna baxmayaraq, ağrının səviyyəsinin çox güclü olmasıdır. 
• Fiziki hərəkətsizlik (istirahət zamanı) və ya hər hansı bir hərəkət zamanı yaranan kəskin ağrı dərhal diqqəti cəlb etməlidir. 
• Əzələlərin passiv uzanması və ya bəzi xüsusi hərəkətlər zamanı ağrının yaranması kompartment sindromun ən ilkin kliniki əlamətidir. 
• Aşağı ətrafın ön kompartmentində Superficial Peroneal N. təsirə məruz qalan ilk sinir olur və nəticədə birinci və ikinci ayaq barmaqları arası sahədə hissiyatın itkisi baş verir. 
• Zədələnmiş ətraf və ya kompartment bərk və ya gərgin hiss edilir. Həkim mütləq zədələnmiş ətrafı (kompartmenti) digər sağlam olan ətrafla (kompartmentlə) müqayisə etməlidir. 
• Nəzərə almaq lazımdır i, nəbzin və ya normal kapilyar dolumun olması kompartment sindromun olduğunu istisna etmir. 
• Açıq yaralar KS-u istisna etmir. Çox saylı travma (politravma), xüsusilə də, kəllə zədələnmələri almış, narkotiklə və spirtli içkilərlə intoksikasiya olunmuş, erkən intubasiya edilmiş, onurğa sütun zədələri almış, paralitik dərmanlar verilmiş, aşağı diastolik təzyiqi olan xəstələrdə KS-un olmasına şübhə daim olmalıdır.  
• KS-un diaqnostikası üçün USM-nin faydası yoxdur. 

Toxuma daxili təzyiqin ölçülməsi

• Toxuma daxili təzyiqin (komparmentdaxili təzyiq) ölçülməsi anamnez, kliniki əlamətlərdən asılı olaraq və KS-un yaranma ehtimalı yüksək olduqda aparılmalıdır. 
• "Əgər toxumadaxili təzyiqin ölçülməsi düşünülürsə, bu zaman həmin təzyiqin ölçülməsi həyata keçirilməlidir ki, bütün şübhələr geridə qalsın." 
• Təzyiq Strayker STİC Monitor və ya arteriya daxili xəttə qoşulmuş iynə ilə ölçülə bilər. 
• Fassiotomiyanın aparılmasını labüd edən təzyiqin dəyərinə dair mütəxəssislərdə fikir ayrılığı var. Əksər müəlliflər toxumadaxili təzyiqin 30 mm c.s.-dən çox olmasını bir kandar kimi qəbul edir. Digər müəlliflər isə kandar kimi 45 mm c.s. təzyiqi götürür. Bəzi mütəxəssislər isə yüksək riskli xəstələrdə normal toxuma daxili təzyiq olduqda belə profilaktik fassiotomiyanın aparılmasını tövsiyyə edir. 
• Qeyd etmək lazımdır ki, kompartment sindromun kliniki əlamətləri olan xəstələrdə hətta "normal" kompartment təzyiqi belə fassiotomiyanın aparılmasına maneə olmamalıdır. 
• Kompartment daxili təzyiq ölçüldükdə həmin lokalizasiyanın (yuxarı və ya aşağı ətrafın) bütün  kompartment sahələrində təzyiq ölçülməlidir, çünki bir kompartmentdə təzyiq az, digərində isə çox ola bilər. 

Ətrafların kompartment sindromu zamanı mühüm kliniki əlamətlər: 

• əzələlərin passiv hərəkətliliyi zamanı ağrı (kompartment daxilində olan işemik əzələlərin kompressiyası)
• sensor dəyişiklik (sinir işemiyasının ilkin əlaməti) tədricən ağrıya hissiyatın itkisi ilə əvəzlənir
• ətrafların KS düşünülən və huşu olan xəstələrdə aşağıdakılara diqqət yetirmək gərəkdir: 

• palpasiyada gərginlik
• kompartment üzərində olan dərinin solğunluğu 
• nəbzin itməsi (nəbzin mövcudluğu KS istisna etmir, çünki nəbzin itməsi ən gec baş verən əlamətdir) 

• Aşağı ətrafların zədələnmələri zamanı ağrı, passiv hərəkətlilikdə ağrı, və parezin kombinasiyası həmin nayihədə kompartment sindromun olma ehtimalını xeyli artırmış olur. 
• Fassiotomiyanın aparılmasına qərar çox vaxtlarda məhz kliniki tapıntılar nəticəsində verilir. Yalnız bəzi hallarda, xüsusilə də, mübahisəli hallarda kompartmentdaxili təzyiq ölçüldükdən sonra fassiotomiyanın aparılıb aparılmamasına dair qərar qəbul edilir. 

Xüsusi diaqnostik testlər.

• ətraflarda kompartment daxili təzyiqin ölçülməsi

• kompartment daxili təzyiq aşağıdakı hallarda yüksək hesab edilir: 
• absolut (mütləq) təzyiq kompartment daxilində > 30 mm c.s.-dan yüksək olduqda
• perfuzion təzyiq (diastolik təzyiq - kompartment daxili təzyiq) < 30 mm c.s.-dan az olduqda. 

• Kompartment daxili təzyiqin ölçülməsi üzrə ümumi qaydalar: 

• bütün hallarda aseptik texnikadan istifadə etmək tövsiyyə edilir.
• kompartmentdaxili təzyiq xüsusi cihaz (stryker) vasitəsilə ölçülə bilər. 
• təzyiq zədənin baş verdiyi anatomik sahənin bütün kompartmentlərində ölçülməlidir. Bu zaman ən yüksək təzyiq göstəricisi nəzərə alınır. 
• kompartment sindromunu ölçmək üçün xüsusi Stryker cihazı olmadıqda, aşağıda təsvir edilən texnikadan istifadə edilir. Kompartment daxili təzyiq xəstənin uzanıq olduğu halda ölçülür. 
• 18-lik iynə manometriyası.
• mərkəzi venoz təzyiq üçün manometr. 
• Burada iynə, Vik kateteri, fibrooptik transdyuser və infuzion texnika tətbiq edilir. 

ƏTRAFLARIN KOMPARTMENT SİNDROMUNUN MÜALİCƏSİ. 

• aşağıdakılardan biri müşahidə edildikdə, təxirəsalınmaz cərrahi konsultasiya istənilməli və təcili fassiotomiya aparılmalıdır. 

• kliniki olaraq KS diaqnozunun qoyulması və ya yüksək kompartment daxili təzyiq
• absolyut kompartment təzyiqi >30 mm c.s.-dan yüksək olduqda.
• perfuzion təzyiq (diastolik təzyiq - kompartment daxili təzyiq) < 30 mm c.s.-dan az olduqda. 
• kompartment daxili təzyiqin cərrahi yolla aşağı salınmasının gecikdirilməsi xeyli yüksək mortalite ilə nəticələnir. 
• dərhal cərrahi müdaxilə mümkün olmadıqda və ya fassiotomiya ilə yanaşı hiperbarik oksiqenasiya yardımçı terapiya kimi istifadə edilə bilər. 
• fassiotomiyadan sonra ətraflar ən azı 24 saat müddətində 4 saatdan bir müayinə edilməli və  təkrar kompartment sindromun yaranmasının mümkünlüyü baxımından qiymətləndirilməlidir. 

Cərrahi fassiotomiya.

Aşağı ətrafın fassiotomiyası.

• Aşağı ətraflar ən çox kompartment sindromun baş verdiyi lokalizasiyadır. Aşağı ətrafda 4 kompartment mövcuddur ki, onların hər biri əzələ fassiası ilə əhatə olunur. Aşağı ətrafda baş verən KS-un müalicəsi üçün iki cərrahi kəsik aparmaqla 4 kompartmentli fassiotomiyaya nail olunur. 
• Fassiotomiyanın düzgün aparılması üçün hər bir cərrahi kəsik üzrə anatomik xüsusiyyətləri bilmək vacibdir. Hər bir kəsiyin yeri əvvəlcədən markerlə qeyd edilməlidir, çünki kəsiklər aparıldıqda anatomik hüdudlar pozulmuş olur.
• Lateral kəsik fibulanın kənarından 1-2 sm (1 barmaq enniyində) öndən keçən xətt boyu aparılır. Şişmiş ətrafda fibula palpasiya olunmaya bilər. Buna görə dəri üzərində fibulanın başından lateral malleolusa qədər markerlə xətt çəkilir və beləliklə cərrahi kəsiyin aparılacağı yer qeyd edilir. 
• Medial kəsik isə tibia sümüyünün medial kənarından 1 barmaq enniliyi qədər posterior (arxa) olaraq aparılır. Bu kəsik  mümkün qədər uzun olmalıdır. 
• Kəsiklərin düzgün aparılması bu iki kəsiklə bütün 4 kompartmentə çıxışın əldə edilməsini təmin etmiş olur.  

Lateral kəsik.

• İki kəsikli 4-kompartmentli fassiotomiya zamanı aparılan lateral kəsik dəridən və dərialtı toxumadan keçərək fassiyaya görünənə qədər aparılır. Bu zaman Lesser Saphenous Vein (kiçik safena venası) və Nervus Peroneus (peroneal sinir) zədələnməməsi üçün ehtiyyatlı olmaq gərəkdir. 
• Anterior və lateral kompartmentləri ayıran əzələlərarası çəpər müəyyən edilir. Xeyli şişmiş və ya deformasiya olunmuş ətrafda əzələlərarası çəpəri (septum) müəyyən etmək bəzən çətin olur. Bu cür hallarda fassiyaya çatan perforativ damarları izləməklə (bu damarlar məhz əzələlərarası çəpərdən keçir) əzələlərarası septumu müəyyən etmək olar. 
• Anterior və lateral kompartmentlərin fassiyası qayçı ilə "H" formasında açılır. Bu zaman "H"-nın kəsişən hissəsi əzələlərarası septumdan edilir, "H"-nın ayaqları isə kompartmentlərin fassiyasının tam uzunluğu boyu aparılır. 
• Fassiotomiya bitdikdən sonra, əzələlərarası septum və Dərin Peroneal sinirin müəyyən edilməsi lateral və anterior kompartmentlərin açıldığını təsdiq etmiş olur. 

Medial kəsik. 

• Medial kəsik tibianın medial kənarından 1 barmaq arxaya doğru dəri və dərialtı toxumadan keçərək aparılır. Bu zaman Safenoz venanın müəyyən edilib saxlanması gərəkdir. 
• Bu kəsiyin altında olan fassiya bütün uzunluq boyu açılır və səthi posterior kompartmenti dekompressiya etmiş olur. 
• Posterior dərin kompartmentə çıxış isə tibianın hüdudundan Soleus Əzələsinin liflərini küt  ayırmaqla daxil olmaq olar. Burada neyro-vaskulyar dəstənin müəyyən edilməsi posterior kompartmentə daxil olmanı sübut edir. 
• Fassiya kəsilən kimi və  dekompressiya  baş verən kimi, şişmiş ödemli əzələlər kəsikdən dik çölə çıxır.
• Hər bir kompartmentdə əzələlər sağ qalma potensialına görə qiymətləndirilməlidir. Yaşamlı əzələlər çəhrayi olur, kəsildikdə qanayır və stimulyasiya (qıcıqlandırdıqda) etdikdə isə qısalır.  

Aşağı ətraflarda aparılan fassiotomiyanın fəsadları.

• Fassiotomiya aparıldıqda anterior və dərin posterior kompartmentlər adətən daha çox buraxılmış (tam açılmamış) qalır və nəticədə morbidlik və mortalite artmış olur. 
• Dəri kəsikləri geniş aparılmalıdır ki, sonradan sıxıcı rolu oynamasın. Fassiyanın kəsikləri fassiyanın örtdüyü kompartmentin bütöv uzunluğu boyu aparılmalıdır. 
• Fassiotomiya zamanı Saphenous vein və Peroneal sinirin zədələnməməsi üçün ehtiyyatlı olmaq lazımdır. 

Ayağın kompartment sindromu. 

• Əzilməyə məruz qalmış ətrafların zədələnmələri zamanı 41% hallarda və kalkaneusun sınıqları zamanı 10% hallarda ayağın kompartment sindromu yarana bilər. 
• Aşağı ətraf və ya qolla müqayisədə ayaqda baş verən kompartment sindroma xas hər hansı xüsusi klassik əlamətlər mövcud deyil. Əzələlərin passiv hərəkətliyi (uzadılması və ya dartılması) zamanı ağrı və zəifləmiş nəbz daim müşahidə edilən fiziki tapıntılar deyil. 
• Toxumanın şişib sanki xaricə çıxması - qabarıqlığı - daha etibarlı tapıntı ola bilər. 
• Bütün hallarda kompartment sindrom daim nəzərdə saxlanılmalıdır.  
• Bütün iri kompartmentlərin daxili təzyiqi ölçülməlidir. Absolut təzyiq 30 mm c.s.-dan çox olduqda, və ya diastolik qan təzyiqi göstəricisindən 20 mm c.s. qədər az olduqda, həmin kompartmentin dekompressiyası təcili olaraq aparılmalıdır. Ayağın bütün 4 kompartmenti dekompressiyaya uğramalıdır. 

• İnterosseous və ya Daxili kompartment: 

• Bu kompartment 1-ci və 5-ci metatarsal sümüklər arasında yerləşən 4 daxili əzələdən ibarətdir. 

• Medial kompartment:  

• bu kompartment abduktor hallicus və fleksor hallicus brevis əzələlərindən ibarətdir. 

• Mərkəzi və ya kalkaneal kompartment: 

• bu kompartment fleksor diqitorum brevis, quadratus plantae və adduktor hallicus əzələlərindən ibarətdir. 

• Lateral kompartment: 

• bu kompartment fleksor diqiti minimi brevis və abduktor diqiti minimi əzələlərindən ibarətdir.     

BUDUN KOMPARTMENT SİNDROMU

Budun daxili həcmi böyük olduğundan, burada kompartment sindromu az hallarda baş verir. Budda kompartment sindromun yaranması üçün onun daxilində interstisial təzyiq çox yüksək həddə qalxmalıdır. Budun fassial kompartmenti anatomik olaraq çanaqla kommunikasiya etdiyi üçün ekstravazasiya olunan qan və maye həmin kompartmentdən kənara çıxır. 

Kompartment sindromun yaranması üçün aşağıdakı törədici faktorlar rol oynayır: femoral sınıqlar üçün intramedullar bizlər, budun ağır küt travması və ya əzilməsi, damar zədəsi, iliofemoral DVT və hərbi antişok şalvarların istifadəsi və ya budun eksternal (xaricdən) kompressiyası. 

• Bud 3 kompartmentdən ibarətdir: Anterior, Posterior və Medial. 
• Bud üzərində Lateral kəsik birinci olaraq aparılır. Bu adətən budda kompartment sindromun aradan qaldırılmasına yardım edir. Bəzi hallarda medial kəsiyin aparılması da tələb oluna bilər. 

ƏLİN VƏ QOLUN KOMPARTMENT SİNDROMU

• Əlin və qolun kompartment sindromu aşağı ətraflarla müqayisədə çox az hallarda baş verir. 
• Antebrachial kompartment sindrom humerusun (bazunun) suprakondilar sınığından sonra yarana bilər. 
• Qolun kompartment sindromu vaskulyar zədə, yanıqlar, əzilmə ilə nəticələnən zədələr, sınıqlarla əlaqəlidir. Qolun ön (anterior) kompartmenti, o cümlədən, karpal tunel sindromu, ilkin olaraq volar (ovucun) kəsik vasitəsilə aradan qaldırılır. Dərhal sonra lazım gələrsə dorzal kəsik edilir və bununla da posterior (arxa) kompartment açılır.  
• Əlin kompartment sindromu travma nəticəsində baş verə bilər. Lakin əksər hallarda bu yatroqen zədələnmələr (arteriyal xətlərin qoyulması və ya venadaxili dərmanlarla infiltrasiya) nəticəsində yaranır.

• Əldə 10 ayrıca osseo-fassial kompartment mövcuddur ki, bunlar adətən karpal tunelin və 1-2 dorzal kəsiklər vasitəsilə azad edilir. 
• Əldə olan kompartmentlərdə sinirlər keçmədiyindən, əlin kompartment sindromu zamanı sensor hissiyatın pozulması baş vermir. 
• Əldə kompartment sindromun müəyyən edilməsi üçün təzyiqin hədəfi aşağı ətraflardan xeyli azdır. Əlin kompartmentində təzyiq 15-20 mm c.s.-dan artıq olduqda, bu kompartmentin azad edilməsi üçün göstəriş hesab edilir. 
• Əlin kompartment sindromuna şübhə olduqda, əl cərrahının cəlb edilməsi tövsiyyə edilir. 

Kompartment sindromun aradan qaldırılmasından sonrakı qayğı.

• Nekrotik əzələ toxuması elə birinci fassiotomiya zamanı kəsilərək götürülməlidi. 
• Açıq yaralar ya yapışmayan sarğı, ya da nəm sarğı bezi ilə örtülməlidir. Yaralar hər 24-48 saatdan bir yenidən baxılmalı və lazım gəldikdə debridman (cərrahi yolla təmizləmə) aparılmalıdır. 
• Gecikmiş birincili bağlanma və ya kəskin prosess azaldıqdan sonra parçalanmış qalınlıqlı dəri qraftı ilə yara bağlana bilər. 
• Daim rabdomiolizin əlamətlərini izləmək lazımdır. Əgər rabdomioliz baş verirsə, dərhal müalicə tədbirləri aparılmalıdır. 

AĞIRLAŞMALAR.

• İnfeksiya
• yarımçıq fassiotomiya
• ətrafın itkisi
• dəyişməz davamlı sinir zədələnməsi
• fassiotomiyadan sonra yaranan kosmetik deformasiya
• çox sistemli orqan çatışmazlığı və rabdomioliz 
• ölüm.